Verslag van Janneke Roosjen 2013

Project Luzira school

Inhoudsopgave

1. Introductie en doel van het bezoek aan de Luzira Church of Uganda Primary School
2. Status van het projectvoorstel d.d. 2008
3. Status van de huidige assets
4. Organisatie en sociale structuur van de Luzira Church of Uganda Primary School
5. Sponsorkinderen
6. Aanbevelingen

Bijlagen rapport

 

1.     Introductie

Tussen 6 juli en 2 augustus 2013 was ik – Janneke Roosjen – op de Luzira Church of Uganda Primary School in Kampala, Oeganda. Van zaterdag 27 juli tot en met 2 augustus was Wouter Hendriksen hier ook. We verbleven bij Denis en Olive Lindo in het Kwera Guesthouse.

• Doel van het bezoek aan de Luzira Church of Uganda Primary School, Kampala

Sinds 2008 zijn jullie actief betrokken bij de ontwikkeling van de Luzira Church of Uganda Primary School: jullie bieden financiële steun. Met behulp van een aantal vooraf opgestelde vragen heb ik jullie project geëvalueerd, maar tegelijkterijd ook gefunctioneerd als ‘jullie oren en ogen’.

• Onderzoeksvragen

De vragen die we voor mijn vertrek hebben besproken, en die ik in Luzira heb behandeld, zijn:

1. Wat is er voltooid van het project plan dat in 2008 naar jullie is opgestuurd? (hoofdstuk 2)
2. Wat is de status van de huidige assets, en hoe en wanneer wordt er onderhoud gepleegd? (hoofdstuk 3)
3. Wat zijn de aanbevelingen met betrekking tot toekomstige investeringen? (hoofdstuk 6)
4. Welke aanbevelingen zijn er als het gaat om een zogenaamde ‘exitstrategie’, in andere woorden hoe kunnen jullie je (eventueel) terugtrekken? (hoofdstuk 6)

Jullie hadden zelf nog een specifieke vraag, en die is:

5. Hoe is het gesteld met de administratie en de organisatie van de sponsorkinderen? (hoofdstuk 5)

• Werkwijze tijdens mijn bezoek

In totaal ben ik 4 weken in Luzira geweest. Elke werkdag heb ik gewerkt aan de bovenstaande vragen, en heb ik Charles in een aantal dingen geassisteerd. In de eerste week heb ik kennisgemaakt met de docenten en de overige medewerkers. In de tweede en derde week ben ik de antwoorden op mijn vragen gaan ontwikkelen en in de vierde week heb ik samen met Wouter de antwoorden besproken. Wouter heeft daarnaast aan een aantal technische problemen gewerkt.

In het algemeen heb ik veel verschillende lessen gevolgd en met de docenten gepraat. Voornamelijk om de docenten en de organisatie te leren kennen, maar ook om informatie te vergaren. Verder heb ik heel veel vragen aan Charles gesteld, hij is een goede bron van informatie.

 

2.     Status van het project d.d. 2008: evaluatie

Na jullie eerste bezoek aan de Luzira Church of Uganda Primary School hebben jullie van de toenmalige directrice een projectvoorstel gekregen, waar jullie mee aan de slag zijn gegaan. Nu, 5 jaar later, is de vraag: wat is er voltooid van dat projectplan? Met andere woorden: ik heb geprobeerd jullie project te evalueren. Zie ook pagina 69 van het boek ‘Kinderen van Afrika’ van Ton van der Lee, en bijlage 1.

Het is moeilijk te zeggen of het project wel of niet voltooid is, omdat niet alle punten uit het plan (zie bijlage 1) even concreet waren: bijvoorbeeld, wanneer vindt je dat de huisvesting van de docenten af is? Het enige dat nog echt niet gebeurd is, is de bouw van extra klaslokalen. De vraag is of je dat nog wilt.

Wat betreft de afronding van deze projectpunten: er is geschreven in het projectplan dat de division education officers verantwoordelijk zijn voor de evaluatie van het project, en dat Klaas Zomerdijk dat ook is. Verder, als het project voltooid is, zijn de school administratie en het school management committee verantwoordelijk voor het onderhoud van het project. Dat laatste vind ik heel redelijk, maar hoe gaan ze dat doen? Ze moeten beseffen dat ze daar voor moeten sparen. En verder kunnen ze ook creatiever zijn. Namelijk, in het varkens-/opslaghok staan oude schoolbankjes. In plaats van die te laten repareren, kunnen ze daar ook iets anders mee doen, het hout hergebruiken. Dat stelde Wouter voor, en daar had Charles nog niet over nagedacht.

Wat betreft mijn ‘eigen’ evaluatie: daar heb ik dit hele rapport voor geschreven. Maar er is nog 1 ding waar ik ook naar heb gekeken, namelijk: wat hebben de docenten van jullie geleerd? Lees: zijn ze dingen anders gaan doen? Charles heeft in de 4 weken dat ik er was, veel op mijn acties gewacht, dat wil zeggen, wat betreft bijvoorbeeld het schrijven van projectplannen zelf geen actie ondernomen. Aan Mathius hebben we die vraag letterlijk gesteld: wat heb je geleerd van Ton en Lia? Dat blijkt een erg lastige vraag.

3.     Status van de huidige assets

In bijlage 2 vinden jullie een uitgebreide lijst van de assets die ik heb bekeken. Het is voornamelijk informatie over de assets waar ‘iets mee is’ of waarover me iets bijzonders is opgevallen in termen van onderhoud of kwaliteit.

De vraag is: wat is de status van de huidige assets, en hoe en wanneer wordt er onderhoud gepleegd? Het antwoord is niet zo heel ingewikkeld: er is weinig in echt goede staat, behalve de dingen die jullie (recentelijk) hebben laten opknappen, namelijk de shutters bij P1-P3, ook dat dak en de tafels van docenten (waar de meesten heel zuinig op zijn).

Wat is er het minste aan toe? Het dak van het P1-P7 blok is in (erg) slechte staat: de dakplaten lekken en de houten constructie is gerot. Verder zijn er vooral heel veel kleine dingen: de deur van P7W hangt uit de scharnieren en sommige leerlingenbureautjes zijn stuk.

Er wordt onderhoud gepleegd, maar dat is erg minimaal. Ik heb de keukenhulpjes bezig gezien aan de afvoer van de 2 grote watertanks (die was verstopt), heb Luya zien rondlopen om iets aan de meubels te repareren, en de kinderen maken wekelijks de klassen met water en bezem schoon. In principe is er gewoonweg geen geld om (ander) onderhoud te plegen, zoals het eventueel verven van de muren, maar ik zie ook in Kwera dat men onderhoud in het algemeen niet zo heel belangrijk vindt, in ieder geval niet naar onze maatstaven.

4.     Organisatie en sociale structuur van de Luzira Church of Uganda Primary School

Er hoort geen vraag bij dit hoofdstuk, maar om aanbevelingen te kunnen doen voor een eventuele exitstrategie, heb ik gekeken naar wat ik de organisatie en de sociale structuur van de school noem. Met andere woorden: wie, wat en waar als er op school iets geregeld moet worden, en wat voor netwerk heeft de school?

Charles is als hoofdonderwijzer een belangrijke spin in het web: hij is het aanspreekpunt voor de docenten, voor ouders van leerlingen, maar ook van het school management committee. Het SMC is in termen van het externe netwerk erg belangrijk: op die manier zijn er veel mensen betrokken bij de school. Het OB’s en OG’s netwerk, dat door 1 oud-leerling wordt vertegenwoordigd in het SMC, is interessant, omdat het ook mensen buiten Kampala bereikt, en het zijn veel verschillende mensen, in termen van capaciteit en vaardigheden – docenten universiteit, eigen bedrijfjes, etc. Charles vindt het in het algemeen lastig om mensen aan te spreken, hij is wat introvert.

Dan nog een aanbeveling: het is erg belangrijk om de docenten gemotiveerd te houden. Zowel docenten als leden van het SMC geven aan dat er onderbezetting is, en dat docenten die (ver) moeten reizen minder gemotiveerd zijn om naar school te komen. Hoe zou je ze kunnen inspireren, zonder dat je extra huizen bouwt? Toen ik ziek was, kwamen Charles en Mathius me in Kwera opzoeken. Denis vertelde me later dat hij Charles heeft aangeboden een training te geven aan de docenten, maar ook aan de P7-klas. Charles sprong daarbij geen gat in de lucht, daarentegen moest Denis vragen of Charles zijn nummer moest opschrijven.  Desalniettemin, ondanks de laid-back houding van Charles, vind ik het ‘t overwegen waard. Denis kan heel goed met jeugd omgaan, inspireert, leert en motiveert, en een groot voordel: je versterkt er de lokale banden mee, en je draagt kennis binnen het land over.

5.     Sponsorkinderen

Er worden bij mijn weten 45 kinderen gesponsord vanuit Nederland. Een erg goed initiatief, want educatie en ook het beetje opvoeding dat de leerlingen op school krijgen, is voor juist die (maar ook alle andere) kinderen heel belangrijk.

Lydia is in Luzira verantwoordelijk voor het contact met deze sponsors. De vraag is: hoe is het gesteld met de administratie en de organisatie van de sponsorkinderen?

 

Verder, toen ik de mid-term resultaten van alle kinderen ben gaan opvragen in de klassen, kwam ik er achter dat zowel docenten als leerlingen niet op de hoogte waren van het feit dat bepaalde kinderen worden gesponsord. Sommige kinderen waren zelfs al een vanwege school dues naar huis gestuurd, helaas.

In principe werkt het sponsorsysteem prima, je steunt het kind direct. Maar het enige dat er in Luzira moet gebeuren, is het tonen van meer inzet en daadkracht: die e-mails moeten nu eenmaal naar de sponsors worden verstuurd. Bovendien, als niemand de sponsorkinderen helpt herinneren aan het feit dat ze iets moeten schrijven of tekenen, doen ze het ook niet. Inmiddels heeft Lydia wel een heel aantal brieven verstuurd.

Figure 2 Bij Lydia hangt een lijst (door jullie opgehangen?) waarop de kinderen komen kijken naar de naam van hun sponsor

6.     Aanbevelingen voor jullie project

Vraag 3 en 4 gaan over aanbevelingen: waarin zouden jullie met het oog op algehele ontwikkeling van de school nog in kunnen investeren (3) en hoe ziet een eventuele exitstrategie er voor jullie project uit? (4) Vraag 3 wordt besproken in 6.1 en vraag in 6.2.

• Assets

De vraag is: wat zijn de aanbevelingen met betrekking tot toekomstige investeringen? Conclusie is dat er voorlopig nog altijd mogelijkheden blijven om te investeren. Voordat het overheidsbeleid en de economie van Oeganda veranderen, zijn we jaren verder. Dus de school houdt relatief weinig geld (over) en natuurlijk kan het altijd beter en/of mooier.

• Nieuwe investeringen: focus op kwaliteit

Aan de ene kant wil Charles de kwaliteit van de huidige assets verbeteren, maar aan de andere kant gaat het hem ook om de kwantiteit, i.e. het onderwijzen van nog meer kinderen. Dat is begrijpelijk, omdat hij het beste voor heeft met de kinderen die (nog) niet naar school gaan. Maar het is beter uit te leggen vanuit het oogpunt dat reverend Kyanda Godfrey gaf: hoe meer kinderen je doceert, hoe dringender de situatie wordt en hoe groter de kans dat de overheid besluit om extra geld vrij te maken.

Echter, omdat de klassen zo groot zijn, vervelen de slimsten zich al snel: het niveau is gericht op de gemiddelde leerling. Dat is één van de redenen waarom ik me zou richten op de kwaliteit van het onderwijs, en van de assets. Vanuit mijn optiek zou ik willen investeren in: nieuwe dakplaten en dakconstructie voor P1-P7, en ook van P4-P5, in extra watertanks en eventueel in het bestraten van het ‘schoolplein’, waardoor de luchtkwaliteit op het schoolterrein verbetert (maar zou ik zeker niet als eerste doen).

• Geen cadeaus, maar investeren

Verder is het erg belangrijk om jezelf als investeerder te zien: je geeft alleen als je achter een idee of plan staat, en je geeft pas als je er van overtuigd bent dat je geld goed terecht komt en er door de school ook inzet wordt getoond. Alleen op deze manier help je de school, de organisatie, om te ontwikkelen, en dus uiteindelijk onafhankelijk verder te komen.

Wat betreft onafhankelijkheid: geen enkel kind op school vraagt om cadeaus, of geld, wat ik heel prettig vind. Maar op straat in Luzira heb ik dat al een paar keer meegemaakt:”Muzungu! Money?” Kennelijk zijn er al meerdere blanke toeristen geweest die deze kinderen geld hebben gegeven, waardoor de kinderen ‘leren’ om afhankelijk te zijn van ‘wit geld’.

Een goed idee is om niet het hele bedrag van een ontwikkeling te investeren, maar de school bijvoorbeeld een eerste 10% te laten sparen. Pas als dat geld er is, gaan jullie over tot betaling van de resterende 90% van de investering. Zo ‘leer’ je ze dat geld in Nederland ook niet aan de bomen groeit.

• Leren onderhouden

Het is maar moeilijk om te begrijpen dat er zo weinig (doelgericht) onderhoud wordt gepleegd. Om dit aan de docenten en in het bijzonder aan Charles te leren (want duurzaamheid mag best als één van jullie projectcriteria gelden) is het belangrijk om het hier vaak met hem over te hebben. De school hoeft niet perfect te zijn, maar hij moet wel laten zien dat hij begrijpt dat onderhoud een belangrijke voorwaarde voor jullie inzet is.

 

• Lokale kennis

Wat betreft toekomstige investeringen is het daarnaast ook belangrijk om goed te luisteren naar de rest van de docenten (niet alleen naar Charles, hoewel hij wel een spin in het web is natuurlijk). In de nursery hebben ze bijvoorbeeld cupboards nodig, want de ratten eten de boekjes op. Dat hoor ik van de docent, niet van Charles.

• Cultuurverschil: zo is het nu eenmaal

Verder, hoewel je best iets van je eigen opvattingen kan inbrengen, zal het niet de bedoeling zijn om onze normen en waarden hier op de school te leggen. Het cultuurverschil is (daarom) altijd aanwezig: besnijdenis, het slaan met rietjes, etc. Daar moeten we ons niet (te) druk om maken, en jullie hebben daar in Curacao ook vast mee te maken gehad. Hoe gingen jullie er daar mee om?

Eén van de voorbeelden, die we al besproken hebben, is het voorval van de toiletdeuren, waarvan het hout eigenlijk in de werkplaats had moeten drogen. Dat weet Charles heel goed, maar omdat hij denkt dat hij het in die ene week dat jullie er zijn het moet laten plaatsen, wordt de normale gang van zaken omgegooid. Uiterst klantvriendelijk, maar financieel en technisch gezien minder voordelig, omdat de deuren nu krom getrokken zijn.

Figure 3 Cultuur: verjaardag vieren met een prachtige, mierzoete taart

• Exitstrategie

Een zogenaamde ‘exitstrategie’ klinkt zakelijk, maar is erg praktisch: jullie kunnen niet voor eeuwig blijven sponsoren.

• Particuliere ontwikkelingsprojecten

Er bestaan allerlei platforms voor wat men ‘particuliere ontwikkelingssamenwerking’ noemt. Ton van der Lee noemt er in zijn boek (Kinderen van Afrika, editie 2011) een aantal: Partin (www.partin.nl) en Wilde Ganzen (www.kpawildeganzendag.nl). Om ervaringen op te doen van vergelijkbare projecten, hoe anderen het aanpakken (misschien hebben ze dezelfde uitdagingen gehad), raad ik jullie aan daar eens te snuffelen. Ik heb dat hier niet gedaan met het oog op internetgebruik.

• Exit: wat en waarom

Zie bijlage 7. Kort gezegd geeft een exitstrategie je op voorhand een idee van hoe je je uit je project kunt terugtrekken. Dat is nodig omdat je niet voor altijd kunt blijven sponsoren. Idealiter heb je op het moment dat je je terugtrekt bereikt dat de lokale organisatie zelfstandig te werk kan gaan, zie in bijlage 7 het begrip ECO.

 

• Exit: wanneer

Op de heenreis zat ik in het vliegtuig naast een Canadese pastoor die naar Rwanda ging om daar met een aantal mensen van zijn kerk ‘hun’ hulpprojecten te bezoeken. Hij vertelde dat hun kerk zich altijd na een bepaalde termijn terugtrekt uit de projecten, omdat ze willen dat de lokale bevolking het op een gegeven moment zelf overneemt (ownership). Tegen die tijd moet het project connecties met andere lokale organisaties hebben opgezet, waarin ze worden geassisteerd door de kerk. Wat ik daarvan leerde is dat ze zich ruim van tevoren voorbereiden om afstand te nemen. Ze sluiten met de lokale partner steeds een termijn van drie jaar af, en geven bijvoorbeeld aan dat het de laatste zal zijn. Mochten jullie je willen terugtrekken, kan dat beter niet van het ene op het andere bezoek. Je kunt bijvoorbeeld een laatste lijst gaan (laten) opstellen, met wat je nog beoogt te gaan doen. Dat kunnen 4 of 5 ontwikkelingen zijn, die samen bijvoorbeeld 3 of 5 jaar duren. Communiceer dat ook duidelijk met Charles.

Mochten jullie je overigens terugtrekken, dan vertrouwen Charles en de reverent in ieder geval op God om nieuwe well-wishers te sturen (in plaats van zelf actief op zoek te gaan).

• Exit: hoe

Als je weggaat, zullen ze je hoe dan ook dankbaar zijn voor wat je hebt gedaan. Stel je eens voor hoe het geweest was als jullie niets hadden geïnvesteerd! Maar hoe ga je dat vertellen? Zoals ook in 6.2.3 geschreven, is het verstandig om aan te geven dat je bijvoorbeeld een lijst gaat opstellen met dingen je nog graag zou willen doen, of dat je een budget voor jezelf bedenkt dat je nog wilt uitgeven. Een goed uitgangspunt zit in de Nederlandse projectmap in het kantoor van Charles: de lijst met de titel ‘the school needs for the year 2012…’ (zie bijlage 5). Charles zal vast vanalles bedenken wat er op moet, maar dat moet je zien te voorkomen.

 

 

• Tot slot, als wij terug in Nederland zijn: discussiëren

Wouter en ik hebben erg veel gezien en gehoord, en ook al is dit een groot rapport geworden, we komen graag een keertje tekst en uitleg geven! Er is namelijk nog zoveel meer te vertellen. Dan komen de mooie verhalen en discussiëren we verder over de aanbevelingen.

Figure 4 Samen napraten als wij terug zijn

Bijlagen rapport

 

Bijlage 1

Status van projectvoorstel d.d. 2008

In het originele projectvoorstel dat in 2008 aan jullie is overhandigd zijn de volgende aandachtspunten opgenomen. In het voorstel staat om die punten binnen 1 jaar te realiseren. Dat is een kort tijdsbestek, want het zijn grote investeringen.

1. Plaatsen en verbeteren van het hek

Het toenmalige probleem was dat de docenten niet op de hoogte waren van het aantal leerlingen op het schoolterrein, dat de kinderen in de greppel langs de kant van de weg (konden) vallen en dat iedereen het schoolterrein kon gebruiken. Door het plaatsen en verbeteren van het hek, het aanstellen van beveiliging en het voorzien van special heath care zou de discipline van de kinderen verbeteren en zou het aantal ongewenste bezoekers kunnen worden teruggebracht.

Resultaat

Het hek bestaat uit twee zichtbare delen: de betonnen palen en het (dikke) kippengaas. De palen zien er goed uit. Het kippengaas is op 1 plaats ‘bewust’ open gemaakt. Door wie of waarom is mij niet bekend. Zie de foto in bijlage 2. Verder is er een watch lady, was die er al toen jullie kwamen? Zij zit de hele dag bij het hek en heeft aardig in de smiezen wie wel en niet binnen hoort. Isaac, één van de keukenhulpjes, zit er ook wel eens, en die vraagt mensen ook echt wat ze komen doen en of ze zich willen registreren.

Figure 6 Hek aan de kant van de kerk: ziet er aardig goed uit

2. Verbeteren huisvesting docenten

In 2008 werd geschreven dat de docenten graag bij school wonen, omdat zij een laag salaris ontvangen, maar dat er slechts een beperkt aantal families gehuisvest kan  worden (destijds 10). Door het ‘verbeteren’ van de huisvesting zouden ook de moraal van de docenten, ook van hen die niet bij school wonen, verbeteren.

 

 

Resultaat

Inmiddels wonen er 12 docenten op het schoolterrein, dat is inclusief Charles. In principe zijn er dus 2 faciliteiten bij gekomen, als ik het goed begrepen heb zijn dat de huisjes van Fortunate en Mathius. Jullie schrijven over nog een derde, maar daar heb ik niks over gehoord. Volgens Charles zijn de oudere huisjes ooit gebouwd met geld van ouders, terwijl de school recentelijk heeft betaald voor het huisje van Fortunate. Daar Dat gebeurt met het schoolgeld van de kinderen: van de extra USh 27,000 extra die ze betalen (met USh 12,000 wordt dat USh 39,000 per termijn) wordt USh 100 gespaard voor de huisvesting van docenten.

Wat betreft het aantal huizen heb ik met Charles een projectvoorstel geschreven om 4 extra huisjes te bouwen (met badkamer). Dat voorstel wil hij selectief binnen zijn netwerk uitdelen, om financiële steun mee te zoeken.

Wat betreft de ‘verbetering’ hebben jullie de toiletgebouwen laten aanleggen. Omdat niemand een badkamer in zijn of haar huis heeft, lijkt mij dit een nuttige investering. Het wordt ook erg gewaardeerd door de docenten. In week 4 zag ik echter dat Charles een briefje had opgehangen: “Please!!! Stop bathing in the toilets. – the head teacher.” Ik vroeg me af waarom, en Charles legde uit dat de septictanks daardoor veel sneller vol zijn. Esther legde echter uit dat niet alle hokjes toiletten zijn, en het probleem is dat de sceptic tank van de ‘badkamers’ aangesloten is op die van de toiletten.

Wat betreft de verdere ‘verbetering’ van de huisvesting vind ik dat de docenten zelf in ieder geval de verantwoordelijkheid hebben om bijvoorbeeld gewassen te planten (mochten jullie zoiets overwegen). Als ze dat niet zelf doen, is de kans dat het wordt onderhouden erg klein.

3. Renoveren schoolgebouwen: herstellen en schilderen

In 2008 waren de muren van de gebouwen sinds 2008 niet meer onderhouden, terwijl de gebouwen er al sinds 1938 staan. Door het schilderen van de muren zou de uitstraling van de gebouwen verbeteren.

Resultaat

Van het originele schilderwerk (geel met grijs) heeft Charles mij foto’s laten zien. Jullie hebben alles laten schilderen, dus dit punt is ‘gedaan’. Zie bijlage 2 voor de status van het schilderwerk.

4. Bouw van tenminste 6 extra klaslokalen

In 2008 waren er zo’n 1200 leerlingen en 12 klaslokalen: 100 kinderen per lokaal. Door de bouw van tenminste 6 extra lokalen moest het aantal kinderen per lokaal worden gereduceerd.

Resultaat/ontwikkelingen

Er zijn nog steeds meer dan 1000 leerlingen (als ze allemaal komen) op de Luzira school, en er zijn geen klaslokalen bijgebouwd. Meer leerlingen (die schoolgeld betalen) betekent ook meer inkomsten.

Jullie vertelden dat Miriam met extra ruimtes een computerlokaal, een magazijn en twee lokalen voor het opsplitsen van groep 1 en 2 wilde bereiken. Charles heeft het een aantal keer over een bibliotheek gehad, en zolang de docenten zelf niet goed met computers om kunnen gaan zie ik het nut van een computerlokaal voor de kinderen niet in. De docenten hebben het zelf over een computer in elke klas, voornamelijk om hun eigen werk te doen. Verder, Charles heeft het over een nieuw kantoor, omdat dat van Rose veel te klein is, en dat van hemzelf te oud.

5. Aanschaf Engelse lesboeken P4 en P5

De door de overheid in 2004 verstrekte boeken vielen destijds uit elkaar en daarom werd er in het projectplan geschreven dat die Engelse lesboeken zouden moeten worden vervangen.

Resultaat

Ik heb niet de indruk dat ze de boekjes wel eens gebruiken: alles gaat van het bord. Patience vertelde dat maximaal 3 a 4 kinderen 1 boekje kunnen delen. Sarah vertelde dat 10 kinderen ook nog wel kan. Volgens Esther is het heel zinvol om te doceren met de boeken, omdat de kinderen meer leren van de plaatjes dan van het bord, en ik had wel het idee dat ze weet hoe ze er les mee moet geven: eerst klassikaal, dan mogen de kinderen pas werken uit de boekjes (en moeten ze alsnog overschrijven).

 

In en achter het kantoor van Rose heb ik heel veel boeken zien liggen, maar aan de laag stof te zien is er niemand die ze gebruikt.

6. Zachte doelen

Er werden in het plan ook een aantal ‘zachte’, dat wil zeggen niet meetbare doelen opgeschreven. Namelijk:

• “To instill good discipline”
• “To improve on the academic performance and to ease the teacher’s work”

Het is moeilijk om niet-meetbare doelen te beoordelen.

Maar, het gemak waarmee de docenten hun werk kunnen uitvoeren ligt bijvoorbeeld gelegen in het computergebruik. Zo gebruikt Mathius de tijd die hij daardoor overhoudt voor andere zinnige dingen. Verder hebben jullie tafels voor de docenten laten maken en Agnes heeft haar grote waardering daarover uitgesproken: dat geeft de docenten meer waardigheid en zelfvertrouwen. Dan, wat betreft de discipline die de leerlingen vertonen: dat hebben de docenten in de hand, niet de materialen.

 

 

Bijlage 2

Status van de huidige assets

 

Per bezoek aan de Luzira school bekijken jullie waarin jullie willen investeren. De inventarisatie in deze bijlage kan jullie daar bij helpen.

1. Klasgebouwen

Er zijn 3 gebouwen waarover de klassen zijn verdeeld: de nursery, het P2-P7 en het P4-P5 blok.

• Daken

De ijzeren dakplaten die jullie hebben laten plaatsen op het P2-P6 blok zien er voor zover ik kan zien goed uit. Je ziet duidelijk het verschil met de oude.

In de meeting met het school development committee (SDC) van 9 juli 2013 (aanwezig Mukisa Charles, Walusaga Charles, Nantume Deborah en Janneke) werd duidelijk dat zij zich zorgen maken om de daken van het P3-P5-P7 blok. Er wordt gezegd dat niemand meer op het dak durft (de houten constructie is gerotten) en je ziet duidelijk de gaten in de platen. In mijn week 4 heeft het een aantal keer geregend. Als het lekt, wat in die vleugel overal het geval is, worden er bakjes geplaatst om het water op te vangen.

Figure 7 Lekkage: gaatjes in de dakgoot (P7E)

• Muren binnen en buiten

Vrijwel overal bladdert de verf (en soms ook het pleisterwerk) van de muren. Dit komt door lage kwaliteit, i.e. te weinig cement, maar vrijwel zeker ook door weinig of geen onderhoud. In het algemeen leggen Afrikanen zich bij zoiets neer, bijvoorbeeld omdat er toch geen geld is (denken ze), en de kinderen gaan niet altijd even ‘duurzaam’ met dingen om. Omdat ik Charles er nauwelijks over heb gehoord, zou ik de verf lekker laten bladderen (tenzij je echt denkt dat het de kwaliteit van de lessen gaat hinderen: dan ook eerst met Charles bespreken). Wat betreft de muren binnen de klaslokalen zijn me 2 dingen opgevallen:

• Tussen de beide P3-klassen zit een oud houten schot. Dat kan worden weggehaald en dan ontstaat de school hall. Handig voor grote bijeenkomsten, maar storend voor de docenten in P3.
• In de nursery hebben ze een vergelijkbaar systeem, waarover Peruth op een gegeven moment kwam ‘klagen’ (op een positieve manier). Deze kinderen zijn moeilijker stil te houden.

Figure 8 Verf en pleisterwerk komt van de muren bij P7-blok (kant van de kerk)

Wat betreft de kwaliteit van de verf: er is een verschil tussen olieverf en waterverf. Olieverf is duurder (20 liter – een jerican – witte waterverf is nu zo’n USh 54,000 en 4 liter – een tin – is ongeveer USh 50,000) maar heeft een langere levensduur en kan beter worden schoongemaakt. Charles zegt dat de rose verf olieverf is, maar daar twijfel ik bij P7E aan.

• Ramen

Op de school zijn zowel stalen als houten raamkozijnen geplaatst. Het grootste gedeelte van de glazen ramen in de stalen raamkozijnen (P5W en P7) is gebroken.

De houten shutters die jullie hebben laten plaatsen aan de buitenkant van het P1-P3-blok zien er goed uit, en mooi dat de grijze ‘smoke’ kleur wordt doorgevoerd. De rest van de shutters is opgemeten en jullie afspraak met Charles is dat de kozijnen eerst moeten worden gerepareerd door de school zelf, voordat jullie eventueel in de rest van de shutters willen investeren. Het ziet er niet uit alsof dit gebeurd is.

Figure 9 (Links) De nieuwe shutters die jullie op het P1-P3 blok hebben laten plaatsen

Figure 10 (Rechts) Eén van de houten raamkozijnen en een kapotte shutter (P6)

2. Veranda

De veranda’s zorgen ervoor dat het water de muren minder aantast, en, als het regent, iedereen met droge voeten van het ene naar het andere lokaal komt.

Om de veranda van de keuken ligt een pad met stenen, om, zoals jullie aan mij hebben verteld, te voorkomen dat het stromende regenwater de veranda aantast.

Figure 11 (Links) Veranda zonder pleisterwerk tussen P2 en de keuken

Figure 12 (Rechts) Veranda en pad aan de achterkant van de keuken

Veel veranda’s vertonen scheuren en de veranda van P2 heeft geen pleisterwerk (meer). Het pad om de veranda van de keuken ziet er goed uit, maar ik denk dat het nog beter is als het pad een heel klein beetje schuin afloopt, zodat de regen geen kans krijgt om bij de veranda te komen.

3. Meubels

In mijn eerste week heeft Charles een houtbewerker (niet de gebruikelijke Luya) opdracht gegeven om een aantal meubels te onderhouden. In week 3 zag ik opnieuw een aantal werkers rondlopen, ditmaal waren zij wel van Luya. Zij kwamen om een aantal wandkasten en een slot van een docententafel te repareren (op diens kosten, want het was niet goed gebeurd).

Grace van de nursery heeft aangegeven dat de ratten de boekjes van de kinderen ‘s nachts aanvreten, omdat ze er geen cupboards hebben.

Verder, de schoolbanken vind ik er – in het algemeen – niet zo netjes uitzien. In P7 kwam ik er een aantal tegen die stuk zijn, maar nog wel worden gebruikt. Dat kan worden verklaard door een combinatie van 2 redenen. Enerzijds worden de banken heel actief en door veel kinderen gebruikt, ook omdat er wordt geluncht. Aan de andere kant spelen de kinderen er ook mee, schrijven ze er op, en daar is (te) weinig controle op.

 

4. Toiletgebouwen

Op het schoolterrein zijn in totaal 3 toiletgebouwen: één voor de leraren en meisjes P5-P7, het jongenstoilet en het toilet voor de leraren en meisjes P1-P4.

• Toiletdeuren

In februari van dit jaar hebben jullie de deuren van het toiletblok achter de keuken laten plaatsen. Deze zijn kromgetrokken doordat het hout dat is gebruikt nog nat was. Er is kennelijk gezegd dat de deuren daarom 3 weken dicht moesten blijven, maar dat is niet gebeurd (ze werden gewoon gebruikt). Waar ging het mis? Charles vertelde dat hij de deuren dezelfde week dat jullie er waren zouden plaatsen, zo had hij het begrepen. Echter, het hout wordt normaal in de wood workshop gedroogd (zo’n 3 weken) en dan wordt het dus ook droog geplaatst.

• Legen van de sceptic tanks

Eens in de zoveel tijd worden de sceptic tanks van de toiletten geleegd. Er komt dan een grote vrachtwagen het terrein op gereden. Ik heb het niet gezien, Charles vertelde het.

• Extra gebouwtje

Er staat achter het toiletgebouw tussen de weg en het schoolplein (voor meisjes P5-P7 en leraren) een gebouwtje in aanbouw: 3 units met een gat, dus ook toiletten. Deze zijn voor de nursery school en de bouw is gestart in mei 2013. Er is nu geen geld om het af te maken. Detail: de kinderen van de nursery durven ze niet te gebruiken omdat het gat te groot voor ze is.

Figure 13 (Links) Toilet meisjes P1-P4 (achter de keuken): ondanks de kinderen zie je de kromme deur(en)

Figure 14 (Rechts) Het extra gebouwtje achter het toiletblok van meisjes P1-P4 & leraren

 

5. Hek/omheining

Het hek om de school ziet er in principe goed uit, vooral de betonnen palen. Er is echter 1 plaats waar het gaas bewust is opengehaald. Wat er precies is gebeurd is onduidelijk, het kan gewoon een leerling zijn geweest, maar ook een buitenstaander. Zie de foto.

Figure 15 Aan beide kanten van de paal is het gaas weggetrokken

6. Watervoorziening

 

• De watertanks

De kleine watertank voor het P6-lokaal raakte leeg in de eerste week van mijn bezoek. In week 3 komt er nog water uit de grote tanks bij de keuken. Normaal gesproken is juli een erg droge maand, maar ook het klimaat veranderd, dus wie weet wanneer de eerste regen valt. Om te voorkomen dat de waterrekening te hoog oploopt wordt de gewone kraan soms afgesloten.

• Leidingwerk

Op zaterdag 6 juli hebben Charles ik en uitgebreid staan kijken naar de jongens die de klusjes doen en in de keuken werken (hout hakken bijvoorbeeld). Toen ik aankwam waren ze bezig met het repareren van het ondergrondse leidingwerk van de 2 grote tanks naast de keuken. Dat was verstopt, onder andere met plastic voorwerpen: het water liep niet meer weg. Ze hebben er nu een gaasje voor gemaakt. Dat lijkt me een goede oplossing, hoewel de buizen nog steeds verstopt kunnen raken met modder en etensresten.

• Dakgoten

Charles heeft de dakgoten van het P2-P6 blok laten repareren, omdat het lekte op de plaats waar de goten verbonden zijn. Zie de foto. Hoewel eraan gewerkt is, lekt het op die plaatsen nog steeds een beetje, volgens Charles.

Figure 16 Dakgoot boven P2-P6 blok

• Waterzuiveringsapparaat

In de ruimte naast het kantoor van Leticia staat een waterzuiveringsapparaat dat door jullie is aangeschaft. Dat doet het niet meer, want één van de cylinders lekt, lees: is kapot. Wouter heeft hier naar gekeken, wat onderdelen gecheckt, en constateerde dat er een reserve cylinder was. Om die te kunnen aansluiten moest er een nieuwe O-ring komen. Hij is met Mathius in de stad naar een hardware shop geweest, maar heeft geen gelijkende O-ring kunnen vinden. Hij heeft een ander type ring gekocht, die hij op de laatste dag nog probeert te monteren.

7. Huizen leraren

Door een poortje op het terrein van de school kom je op de grond waar de volgende leerkrachten wonen: Augustine, Esther, Fortunate, Godfrey (Mbabazi), Jackline, Joseph, Mathius, Michael, Rebecca, Rose, Victoria, en natuurlijk Charles. Ik heb een plattegrond getekend, die zal ik de volgende keer voor jullie meenemen.

• Toiletten

Er zitten op de 8 toiletten en 4 douchecabines van de docenten keurige hangslotjes aan de buitenkant en die worden altijd gebruikt: ik kan er niet zomaar naartoe en de leerlingen dus ook niet. Ik hoor veel positieve reacties op dit gebouw: “wat fijn dat het er is”.

• Huizen bij de school

Geen van de huizen heeft een badkamer en iedereen wast zich in de toiletten.

In het algemeen zien de huizen er netjes uit, maar de huizen van Michael, Rebecca en Joseph hebben een slechte en/of verouderde entree en volgens Charles “kun je zo niet wonen”.

Het huisje van Fortunate valt op omdat het er goed verzorgd uitziet, maar haar store is nog niet gepleisterd. Ook het huisje van Mathius is nog niet gepleisterd. Over lekkage heb ik niemand gehoord, maar ik moet zeggen dat ik gepaste afstand heb gehouden, omdat het hun ‘eigen’ terrein is.

Overigens woont er aan de achterkant van het huis van Charles een relative, familie dus. Daarnaast zit een soort opslaghok, in ieder geval voor de muziekinstrumenten.

Figure 17 Lerarenterrein

• Huizen Agnes en Leticia (achter de kerk)

Achter de kerk zijn 2 huisjes gebouwd. Deze stonden eerst op het terrein van de Luzira C/U Secondary School (richting Kwera) en moesten in verband met de bouw van die school worden verplaatst. De verf en het pleisterwerk komen er aan de achterkant af, omdat er volgens Charles geen goede supervisie tijdens de bouw is geweest. Dientengevolge werd er bijvoorbeeld cement gestolen. Jullie hebben geld ingelegd voor het verfen van de huisjes binnen en buiten, en voor de veranda. De huizen zien er relatief goed uit en Agnes en Leticia wonen rustig ‘achteraf’.

8. Keuken

Een van de stoves in de keuken (als je binnenkomt aan de rechterkant) is relatief recentelijk gerepareerd omdat het vuur er aan de voorkant ‘uit’ kwam als er werd gestookt. Verder zijn de pannen flink geblakerd, maar die schijnen zo’n 10 jaar mee te kunnen.

9. Overig

 

• De oude varkensstal

Naast het toiletgebouw aan de straat staat een oud houten gebouwtje dat ooit werd gebruikt om varkens in te houden. Nu dient het als een soort opslaghok, er zitten geen dieren meer in.

Charles heeft een verzoek gekregen (in mijn week 3) van de education officer (zie bijlage ‘administration hierarchy’) om foto’s af te geven, zodat er door het KCCA beslist kan worden of er voor de stal geld beschikbaar komt. Charles vertelde dat de oude kippen en varkens door ziekte zijn gestorven. Houden van dieren neemt met zich mee: voederen, schoonmaken en dus ook ziektebestrijding. Daar heeft hij nog niet over nagedacht.

Figure 18 Inhoud van de oude varkensstal

• Schoolplein

Het is op het moment ontzettend stoffig. Op het ‘schoolplein’ wordt iedereen geveegd en natuurlijk ook gespeeld door de kinderen. Het zand waait dan flink op. Ik krijg er in mijn laatste week ook last van, veel hoesten. Charles heeft al een aantal keer gesuggereerd dat er betegeling moet komen. Dat zal de stofvorming zeker tegengaan, maar is wel een ‘luxe’ investering.

 

Bijlage 3

Organisatie en sociale structuur van de Luzira Church of Uganda Primary School

Tijdens mijn bezoek heb ik met veel mensen kennisgemaakt en

1. Docenten en andere medewerkers

Op de school werken 26 docenten en een secretaresse. Verder zijn er 4 mensen werkzaam in de keuken als kok/hulpje en is er een watch lady die de hele dag bij de hoofdingang zit.

Het valt me op dat sommige docenten heel actief zijn, en andere wat minder. Dat zal niet verschillen van een gemiddeld personeelsbestand in Nederland. Over de volgende medewerkers is me iets opgevallen, in termen van invloed of capaciteiten.

• Charles: lijkt wat verlegen, maar regelt ondertussen heel veel voor de school. Op school is hij in zijn kantoor, nooit in de lerarenkamer. Ik vind dat het afstand creërt, maar dat zal wel de bedoeling zijn (hiërarchie). Hij geeft (extra) les aan P7 (wiskunde, 07:00 of 17:00 uur) en is soms tot 21:00 uur op school. Als er onverwachts gasten langskomen, heeft hij moeite om een leuk gesprek op gang te houden.

• Mathius: kan relatief goed met computers omgaan en helpt de anderen bij het vergemakkelijken van hun werk, of legt ze uit hoe de laptop werkt. Neemt soms ook de administratie van Lydia over, omdat hij dan toch achter de pc zit. Wil verder studeren: een BSc Telecom Engineering gaan doen. Dat duurt 3 jaar en hij volgt dan elke werkdag van 17:00 – 21:00 uur en ook op zaterdag. Kijkt scherp uit zijn ogen.

• Grace Gidongo en Sarah: vind ik allebei erg leuk en met overwicht lesgeven. Grace’ man heeft een goede baan (bij de upper prisons geloof ik) en ook Sarah heeft een auto.

• Leticia en Rose: allebei deputy teachers, veel in hun kantoor en vooral Leticia heeft veel pit. Rose is onder andere verantwoordelijk voor de assemblies op maandagochtend en voor de algehele schooladministratie.

 

2. School management committee (SMC)

Elke primary school heeft een SMC; een secondary school heeft een board of directors (andere naam, vergelijkbare taken). De leden van het SMC nemen deel aan de commissie op vrijwillige basis, i.e. ze krijgen geen vergoeding. Er wordt officieel 3x per jaar vergaderd. De commissie bestaat uit 14 leden en hun huidige zittingstermijn is van 1 november 2010 – 31 oktober 2013. Op 10 november wordt er gestemd over de nieuwe leden. Heel waarschijnlijk worden de huidige leden herkozen, omdat ze goed werk hebben verricht of simpelweg omdat er niemand anders is. Wie zitten er in het SMC?

• Reverent Kyanda Godfrey voorzitter, is sinds 7 jaar bij de kerk betrokken

(als hij het goed doet blijft hij lang, zo’n 15 jaar)

• Walusaga Charles vice-voorzitter, dochter studeert in Nederland
• Engoru Betty lid
• Katabarwa Perez penningmeester
• Mutumba Mohammed councilor
• Nantume Deborah councilor
• Kavuma George William vertegenwoordiger OB’s en OG’s, houdt dat

netwerk warm, stuurt OB’s en OG’s e-mails

• Kigundu David vertegenwoordiger ouders
• Kazibwe Joseph lid
• Kyohere Olive lid
• Mukisa Dexious Charles hoofddocent, secretaries, is bij elke vergadering
• Woyesigire Kakurua (Augustine) vertegenwoordiger docenten
• Nakanwagi Leticia notulist
• Amoding Rose co-opted member

Figure 19 School management committee (kantoor Charles)

Het SMC kent 4 subcommissies, die incidenteel bij elkaar worden geroepen, namelijk:

• School development committee (SDeC)

Het SDeC is belast met het onderhoud en de eventuele uitbreiding van de school.

Leden: Walusaga Charles (voorzitter), Katabarwa Perez, Nantume Deborah, Mutumba Mohammed, Kavume George William, Mukisa Charles.

 

• School education committee (SEC)

Het SEC is belast met de resultaten en prestaties van de leerlingen en de docenten. Dit wordt besproken op basis van de lesboeken die de docenten voor elke dag voorbereiden en op basis van de resultaten van de leerlingen.

Leden: Kavuma George William (voorzitter), Kyohere Olive, Woyesigire Augustine, Mukisa Charles.

• School disciplinary committee (SDiC)

Is belast met het gedrag (de discipline) van de leerlingen en de docenten en is een laatste ‘redmiddel’ voor het omgaan met wangedrag (de commissie wordt eigenlijk nooit bij elkaar geroepen).

Leden: Engoru Betty (voorzitter), Mutumba Mohammed, Nakanwagi Leticia, Amoding Rose, Mukisa Charles.

• School finance committee (SFC)

Het SFC is verantwoordelijk voor de begroting van iedere termijn.

Afgelopen week heb ik een aantal leden van het SMC ontmoet en dat lijken me respectabele en (ge)goede mensen.

Leden: Katabarwa Perez (voorzitter), Walusaga Charles, Nakanwagi Leticia, Mukisa Charles.

3. Old boys and old girls (OB’s and OG’s)

In het school management committee worden de oud-leerlingen (OB’s en OG’s) vertegenwoordigd door Kavuma George William. Samen vormen de OB’s en OG’s een goed netwerk voor de school, want ze worden door George op de hoogte gehouden middles een e-mail die hij een paar keer per jaar verstuurt.

• Computerles

De computerles die bij het afscheidsfeest van Miriam is beloofd heeft nog niemand gevolgd. Het is namelijk het handigst als het in een schoolvakantie valt, zodat er meer tijd is. In mijn week 4 kwam er een OB langs (Ronald) die in Mbarara werkt als universitair docent wiskunde en computer engineering. Hij heeft neemt een week vrij om iedereen les te geven, en kwam informeren naar het aantal beschikbare laptops en hetgeen ze willen leren.

4. Anders

Op welke manieren onderhoudt Charles het netwerk van de school, met het oog op andere externe financiële steun?

 

• Afscheid Mrs. Eriko Betty Norah

Samen met Charles heb ik een projectvoorstel geschreven voor een afscheidsfeest van voormalig docente Betty. Dit zou moeten plaatsvinden na de Ramadan (augustus 2013). Verder is het de bedoeling dat de P7 docenten en de ‘schoolverlaters’ (P7) in het zonnetje worden gezet.

Ter goedkeuring heeft Charles het voorstel aan een aantal leden van het SMC laten lezen. Vervolgens heeft hij kopiën gegeven aan Mr. Kavuma George William, de vertegenwoordiger van de OB’s en OG’s. Het benodigde bedrag is zo’n 2,5 miljoen shillings, terwijl de school volgens het voorstel maar 200,000 voor dit feest ter beschikking heeft.

Voor het feest zijn zo’n 100 mensen uitgenodigd, waaronder het SMC, de docenten, enkele kerkleden en de OB’s en OG’s. Wellicht levert de bijeenkomst iets op (in termen van geld of diensten).

 

• Gastenboek

Het gastenboek in het kantoor van Charles wordt soms gebruikt om namen en contactgegevens op te zoeken. Het is dus niet alleen symbolisch, maar ook functioneel.

• Het Rode Kruis

In mijn week 4 heeft Wouter een tijd staan luisteren bij een team van het Rode Kruis, dat zich heeft ontfermt over een aantal gezinnen in Luzira. Die gezinnen bestaan uit alleenstaande moeders, waarvan de kinderen naar school gaan, maar waarin er erg weinig geld is voor eten. Als voorwaarde voor steun stelt het Rode Kruis dat de moeder een eigen (kleine) business heeft. Charles zei dat de betreffende kinderen niet dezelfde zijn als de door jullie vrienden en familie gesponsorde kinderen. Door het Rode Kruis wordt overigens ook geen schoolgeld betaald, maar pennen, schriften, een malarianet, en geld aan moeder’s bedrijf.

 

• De Luzira Church of Uganda

Reverent Kyanda Godfrey vertelde dat hij in de kerk probeert om de school onder de aandacht te brengen. Hij zou graag zien dat er een dag komt waarop kerkgangers de school kunnen bezoeken, om zo de gemeenschap te betrekken bij het welzijn van de school. Als 25% van de kerkgangers de moeite zou nemen om te komen, zou de reverend heel tevreden zijn.

Olive vertelde dat de mensen die naar ‘onze’ kerk komen in de buurt van Kwera wonen, in  Luzira ‘centrum’ en bij Port Bell vandaan komen. De Luganda services worden meestal niet druk bezocht, terwijl op de Engelse service veel mensen af komen. Ze vertelde dat er collectes worden gehouden voor de school, waarbij de meeste mensen niet meer dan USh 500 in (kunnen) leggen. Elke zondag wordt er voor de school, de kerk, het kerkgebouw en ook nog eens voor bruiloften etc. ingezameld.

Figure 20 Reverent Kyanda Godfrey

Bijlage 4

Overige observaties

 

1. Sponsorkinderen

Er worden 45 leerlingen gesponsord: het schoolgeld is door de Nederlandse sponsors voor het hele jaar (vooruit) betaald.

• Cadeautjes voor de sponsorkinderen

Martha Ayao heeft het cadeau van Nel nooit gekregen. Charles heeft de vader van het meisje gebeld om (opnieuw) om opheldering te vragen. De functionaris van de kerkorganisatie waarnaar het pakket is opgestuurd heeft niets ontvangen (en die functionaris is nu vervangen). Verder is het zo dat het postkantoor geld vraagt voor het ‘vasthouden’ van een pakket. Na een maand bedraagt de rekening zo’n 50,000 USh.  Bovendien, nadat het lange tijd bewaard is wordt het pakket vernietigd.

• Rapporten

Lydia heeft moeite om de rapporten te verzamelen, omdat de kinderen die op de laatste dag van de termijn mee naar huis krijgen. De kinderen van P1-P3 krijgen elk termijn een nieuw rapport dat zij niet mee terug hoeven nemen naar school, maar de kinderen van P4-P7 moeten dat wel: alle resultaten komen in hetzelfde rapport.

In mijn laatste week 4 heeft Lydia flink wat rapporten weten te verzamelen, op donderdag 1 augustus 2013 heeft ze er 14 naar de sponsors weten te versturen.

 

• De brieven van de kinderen

De gesponsorde kinderen moeten volgens het systeem een brief schrijven/tekening maken als zij een cadeau hebben ontvangen, of als reactie op een brief/mail van de sponsor. In mijn week 3 heeft Lydia op maandagochtend alle kinderen tijdens de assembly toegesproken: of zij zo spoedig mogelijk een brief wilden inleveren.

Ze schijnt ook te hebben gezegd dat als ze dat niet doen, ze mogelijk niet meer worden gesponsord (om Lydia een beetje te pushen, heb ik dat een keer gezegd). In dezelfde week hebben aardig wat kinderen een brief ingeleverd bij Lydia, die vervolgens de tekst ook nog verbeterd.

Grace Gidongo was naar aanleiding van mijn mid-term resultaten-actie de kinderen gaan aansporen om brieven te schrijven. Ik heb haar uitgelegd dat ze die aan Lydia moet geven, en Lydia achter de broek om moet zitten om ze per mail te versturen.

• Toestand sponsorkinderen

Er zijn inmiddels twee kinderen die niet meer naar school komen. Amoding Agnes is ‘verdwenen’. Kataike Bridget heeft geen familie meer waarbij zij kan wonen en moest dus noodgedwongen terug naar het dorp waar de rest van de familie woont. Dit zijn juist de kinderen voor wie de school extra belangrijk is, maar hier houdt de verantwoordelijkheid van de school op. Het beste wat Charles kan doen (doet) is iemand er op uit sturen om navraag te doen.

Lydia kwam met een verhaal over een sponsorjongetje uit P3, die inmiddels bij een broer van de vader woont, omdat de vader ‘doorgedraaid’ is. Lydia wist niet zo goed of de jongen dat in de brief moest zetten. Ik heb gezegd dat als het kind het geen probleem vindt en zij het zelf goed acht te vertellen, ze het in de mail naar de sponsor kan schrijven.

• Informeren van gesponsorde kinderen

Toen ik langs de klassen ging om de mid term resultaten van de sponsorkinderen op te zoeken, kwam ik er in P2 bij Grace Gidongo dat zij niet op de hoogte was van het feit dat Anzoa Evelyne gesponsord was. Ze had haar al een keer naar huis gestuurd, omdat ze zelf niets had betaald. Aan het einde van mijn week 3 heeft Charles alle 7 ‘nieuwe’ kindjes geïnformeerd, nadat ik dat voorval had verteld. Ik dacht dat dit al gebeurd was.

• Co Min school

Grace Gidongo heeft bepaalde kinderen in P2 een brief laten schrijven, daar had ik niet om gevraagd, maar nadat ik de mid-term resultaten aan het checken was, kwam ze daar ineens mee. Wouter en ik nemen de brieven mee, die mogen jullie in Alkmaar aan Ilja Min overhandigen.

2. Charles en jullie website

Charles vraagt zich af of er een website van de Luzira school in het Engels gemaakt kan worden. Zijn doel is om te communiceren: extra leerlingen aan te trekken en bijvoorbeeld projectvoorstellen op te plaatsen. Ik heb gesuggereerd dat meer leerlingen geen prioriteit is, omdat de school de capaciteit niet heeft, en zoals jullie zelf zeggen: ik heb niet het idee dat meer klaslokalen per definitie kleine klassen opleveren. Een voorbeeld: de afgelopen weken hebben ze P7 gecombineerd in P7W en stond P7E dus leeg. In die weken werd lokaal P7E niet gebruikt voor andere klassen.

Als Charles voor de school een website wil, vind ik dat hij dit in het kader van het ECO-begrip zelf moet (leren) opzetten. Hij zal zich zeker afvragen waarom, omdat er al een website is – tenzij je deze website samen met hem (of bijvoorbeeld Mathius) gaat beheren.

3. Projectplannen (proposals)

Charles is zich bewust van het feit dat als hij fondsen wil werven bij bijvoorbeeld MTN of OB’s en OG’s, hij een voorstel moet kunnen presenteren. Er zijn twee projecten waarbij ik hem heb geholpen met het schrijven van een voorstel, namelijk:

• Vervangen van de daken van de klaslokalen
• Bouw van extra huizen voor de leraren

Die voorstellen houden in ieder geval in: het probleem, het doel en het benodigde budget. Er zijn al tekeningen gemaakt (volgens Charles op jullie aanvraag) en die zien er prima uit. Het is goed dat de lokale architecten en aannemers zulke tekeningen maken, en niet ik, zoals Charles graag wilde. Verder wilde hij ook dat ik nóg een proposal schreef, voor het re-roofen van het P3-P7 blok, maar ik heb meerdere malen uitgelegd dat hij het ook zelf moet kunnen, en dat de andere voorstellen als voorbeeld kunnen dienen.

 

4. Computers

Op de school zijn twee vaste computers en twee laptops, die door jullie uit Nederland zijn meegenomen. Henry neemt ‘zijn’ laptop mee naar huis, in een simple tasje, waardoor hij volgens Jenipher is stuk gegaan (de laptop kan nog wel open en dicht, maar klikt niet meer ‘in het slot’).

 

• Computerles

Veel docenten, zoals Grace, Agnes, Peace, Sarah, Esther er Jenipher, zitten nu op ICT-les. Dat wordt geïnititeerd, maar niet betaald, door de overheid (ze betalen zelf). Het is op maandag – woensdag – vrijdag of dinsdag – donderdag om 17:00 uur. Zie ook bijlage 3, over de OB’s en OG’s.

 

• Computer Charles

Charles gebruikt zijn computer voor het opslaan en bekijken van foto’s van zijn fototoestel. Hij typt niet, want hij vindt dat hij dat niet snel genoeg kan, en hij vindt het gemakkelijker om te typen van de computer die kan printen. Wouter heeft Excel en Word 2003 op de computer van Charles geïnstalleerd (hij kon de cd niet meer vinden). Verder heeft hij de computer opgeschoond door wat tijdelijke bestanden weg te halen, en samen met Charles een virusscan uitgevoerd (computer was schoon).

 

• Back-up van bestanden

Alle documenten van de school staan op de computer van Lydia. Ik heb Charles in de eerste week op zijn eigen computer laten zien hoe hij een back-up kan maken van foto’s (die op zijn computer staan) en documenten op een cd. Ik heb er ook een korte handleiding van gemaakt. Ik heb helaas niet het idee dat hij de moeite neemt om ook andere bestanden op een cd te zetten.

• Internet

Op 18 juni 2013 heeft Charles voor de laatste keer het internetabonnement betaald: USh 75,000 (0,5 GB voor 3 maanden). Op 24 juli kwam Lydia naar me toe om te vertellen dat het internet verlopen was. Dat betekent dat er is iets meer dan een maand 1,5 GB is gebruikt. Want, je gebruikt je data tot het einde van je pakket (3 maanden), of totdat de data op is.

Figure 21 Monitoren dataverbruik: time of volume verloopt, en dan is je pakket ‘op’

Charles heeft de modem. Lydia komt af en toe vragen of ze ‘m mag gebruiken, soms zit ze op Facebook. Volgens Charles gebruiken Mathius en Henry internet op informatie voor de les op te zoeken, Charles zelf soms ook.

Ik heb Charles uitgelegd hoe hij zijn internetgebruik kan monitoren: op Orange.ug. Daarvoor heb je het nummer van de modem en een wachtwoord nodig. We kopen 6 maanden 0,5GB voor USh 150,000, en ik heb gezegd dat hij elke maand moet checken.

• Virus

Er is een groen-witte USB die Charles gebruikt om bestanden van de ene computer naar de andere te zetten. De virusscanner op de computer van Lydia geeft aan dat er een virus op de USB zit. Samen met Mathius heb ik de USB geformatteerd, maar dat hielp niets.

Wouter heeft op de beide computers, en de laptop ‘van Mathius’ een virusscan gedaan: die zijn volgens de scanner schoon. Wouter is er lang mee bezig geweest, maar heeft uiteindelijk de computers en USB-sticks opgeschoond.

• Overig

Wouter heeft Mathius laten zien hoe hij een computerkast kan openmaken (er staat een oude kast onder de computer van Lydia, die het niet meer doet). Mathius wil een BSc Telecom Engineering volgen (USh 3,3 miljoen per jaar) dus vond het erg interessant. Er staat in het kantoor van Lydia een oude pc, daarvan is volgens Charles het moederbord kapot.

5. Besnijdenis

In mijn eerste week werden alle mannelijke leraren door Mbabazi Godfrey uitgenodigd voor een korte vergadering, want elke jongen van boven de 12 jaar kon zich voor een ‘veilige besnijdenis’ opgeven. Dit is een initiatief van het Mengo Hospital HIV/AIDS en USAID. Het zou een voorzorgsmaatregel voor HIV zijn. Voor de besnijdenis moesten de ouders middels een handtekening hun goedkeuring geven. Op maandag 15 juli werden de jongens van school opgehaald, want de besnijdenis vond plaats in de Mbuya community hall. Besnijdenis is ook voor christenen: het heeft niet zozeer iets met het geloof te maken, maar met de stam waartoe je behoort. Er is een stam bij Mbale waar traditiegetrouw ook de vrouwen worden besneden.

Figure 22 Uitnodigingsbrief en opgeefstrookje

6. Bezoekdagen ouders (visitation)

In mijn eerste week hebben alle leerlingen een brief (gedupliceerd met behulp van het stencilapparaat) gekregen waarin de ouders worden uitgenodigd om de school te bezoeken. Op donderdag en vrijdag 18 en 19 juli 2013 konden ouders komen kijken naar hoe de school functioneert (de lessen gaan gewoon door) en wat de midterm resultaten van hun kinderen zijn. In het algemeen was de opkomst laag. Joseph en Leticia hoopten op 50%, maar dat is niet gehaald. Ouders hebben geen tijd (ook ‘s avonds niet) of zijn helaas niet geïnteresseerd in de resultaten van hun kinderen.

Op de zogenaamde boarding schools (waar de leerlingen ook slapen, een soort kostschool dus) is er eens per termijn een visitation. Samen met Charles heb ik op zondag 7 juli de St. Francis Private Primary School in Ntinda bezocht. Hij was behoorlijk onder de indruk van de directeur, een joviale man (en een oude studievriend van hem).

7. Schoolgeld

Per termijn bedraagt het schoolgeld USh 39,000. Dat bestaat uit 12,000  daadwerkelijk schoolgeld, en 27,000 voor eten, medicijnen, etc. Als de kinderen geen schoolgeld betalen krijgen ze tweemaal een waarschuwing van de school. Bij de derde keer worden ze naar huis gestuurd. Op maandag 8 juli werd er door alle leraren gecheckt welke kinderen niet hadden betaald en die worden nu vervolgens consequent niet toegelaten in de klassen. Echter, als de ouders persoonlijk langskomen en uitleg geven waarom er niet wordt betaald, kan Charles een uitzondering schrijven. Het schijnt dat Charles deze actie vaker uitvoert, aan het einde van de maand, als de ouders salaris hebben gekregen.

8. Stencilmachine & kopieerapparaat

In de ruimte naast het kantoor van Leticia staat een handmatige kopieermachine: het stencilapparaat. Dat wordt gebruikt voor grotere oplagen, bijvoorbeeld brieven aan de ouders (visitation, besnijdenis). Als het gaat om 10 tot 30 kopiëen, worden die gemaakt met de printer, terwijl die ook met de stencilmachine gemaakt kunnen worden.

Hoewel Charles heel goed in de gaten houdt dat er zo weinig mogelijk elektriciteit wordt gebruikt, wil hij graag een kopieermachine. Jullie schrijven dat hij zelf met een voorstel moet komen, heel goed, en vooral zijn initiatief afwachten. Er zit achter het Total benzinestation (waar ook de ATM is) een reprowinkeltje waar ze terecht kunnen. Ongetwijfeld zijn er ook andere adressen. Waar Charles in ieder geval aan moet denken: hij zorgt hij dat door over-voltage van het elektriciteitsnetwerk het apparaat niet ineens stuk kan gaan (dat is bijvoorbeeld bij de koelkast van Denis en Olive gebeurt) en heeft hij geld en kennis om het apparaat te onderhouden?

9. Good school programma

Op school, vooral in het kantoor van Charles, hangen veel gekleurde posters van hoe de discipline op een ‘goede school’ zou moeten zijn. Als Charles “good school” zegt dreunen de kinderen een aantal dingen op. Sommige van de docenten vinden dat een beetje een malle vertoning (maar ik vraag me af of Charles zich daarvan bewust is).

Op donderdag 18 juli kwam er iemand van dat programma langs, hij vertelde dat hij ‘checkt’ of de Luzira school het programma volgt, door bijvoorbeeld niet met rietjes te slaan. Verder nodigen ze de docenten uit voor workshops, er zijn aparte workshops voor de hoofddocenten.

 

Figure 23 Poster van het good school programma

10. Slaan met rietjes

Hoewel het good school programma voorschrijft dat stokslagen (caning) uit den boze zijn, doet bijna elke docent het. Ik vind het niet goed, maar ik heb het er met een aantal leraren over gehad en ze (Jenipher, Joseph) blijven volhouden dat bij Afrikanen ‘de oren in het achterwerk’ zitten. Als jullie zouden willen, kan ik zeggen dat we het niet goed vinden (je mag je best ergens mee bemoeien, want het gaat je om de kinderen). Aan de andere kant, ik denk niet dat er gauw iets verandert. Als ze zouden willen, heeft het tijd nodig, en misschien zijn niet alle docenten tot andere ‘middelen’ (bijvoorbeeld verbaal) in staat. Volgens Charles hebben ze echter al wel verbetering laten zien, maar ‘soms kan het gewoon niet anders’.

 

 

Bijlage 5

School needs for the year 2012…

 

Dit is de wensenlijst uit de ordner Netherlands project in het kantoor van Charles. Items die zijn doorgestreept zijn voltooid. Bij de nog niet uitgevoerde items heb ik informatie geplaatst.

 

1. Pupil’s desks (50 4-seater desks)

 

2. Classroom block (4 rooms)

Er is reeds een ontwerp en begroting opgesteld door Ebenezer Building Contractors. Het bedrag voor 4 klaslokalen was destijds (volgens Charles 2009, maar dat staat helaas niet op de begroting) USh 121,688,000. Charles heeft mij de huidige prijzen gegeven en daarmee komen we uit op een bedrag van Ush 135,516,000. Omgerekend is dat bijna 40,000 euro.

Charles wil overigens niet meer werken met Ebenezer, want volgens hem leveren ze telkens half of slecht werk.

3. Teacher’s houses (4 units)

Ook is er al een ontwerp voor 4 extra huisjes voor de leraren. De prijs daarvan werd begroot op USh 76,516,000 (2009). De huidige prijs is zo’n USh 94 miljoen.

4. P4-P5 block veranda needs repair

 

5. P1-P3 block needs re-roofing and window shutters

Roofing van Ebenezer Company in de begroting voor de 4 extra klaslokalen is Ush 41,650,000, oftwel zo’n 12,250 euro. Grofweg is dat 3000 euro per lokaal. Omdat het P1-P3 blok ongeveer 3 lokalen is, kom je uit op zo’n 9000 euro.

6. Girls’ toilet needs shutters and renovation
7. Boys’ toilet needs shutters

 

8. Stencil cutter & a photocopier machine

9. Teacher’s tables (12 tables)

 

10. Teachers’ houses need re-roofing and rain water harvesting tanks

11. Improving on the school compound and putting posters (talking compound)

Samen met Charles was ik op zondag 7 juli op de St. Francis Primary Boarding School in Ntinda. Die zag er erg mooi uit, strak in de verf, en nergens stof of zand. Natuurlijk wil Charles dat ook, maar waar ik op zou letten: wat is het nut en het effect? Bestrating rond de grote boom, waar de assembly wordt gehouden, lijkt me overigens geen gek idee (ook Wouter en ik kregen last van hoesten door stof).

 

Bijlage 6

Administration hierarchy

 

Figure 24 Organisatieschema Luzira Church of Uganda Primary School

Het organisatieschema begint met het directorate of education and social services. Dat is een afdeling van het Kampala City Council Authority (KCCA), oftewel het gemeentebestuur van Kampala. Het directoraat is opgedeeld in een aantal districten en de Luzira school valt onder het Nakawa district. Het directoraat heeft education officers.

Vervolgens bestaat het school management committee uit 14 leden. Als head teacher zit Charles in elke commissie. De deputy teachers treden plaatsvervangend op voor Charles, bijvoorbeeld bij zijn afwezigheid. Dit zijn Rose en Leticia. Dan volgt er een hele lijst van senior man en senior woman tot en met de class teachers.  Overigens wisselen de docenten nog wel eens van klas: Jackline is nu class teacher van P2 en Hellen is dat van P1.  Overigens is Naturinda met zwangerschapsverlof, ze heeft 2 maanden geleden een zoontje gekregen. Harriet is vlak voordat ik aankwam niet komen opdagen. Charles heeft haar gebeld, ze vertelde dat ze ziek was, maar dat gelooft hij niet. Als ze deze week (week 4) niets van zich laat horen rapporteert hij het aan zijn education officer.

Dan heb je nog de prefects in de klassen, die de docenten helpen om orde in de klas te houden. De learners zijn alle leerlingen.

Bijlage 7

Het begrip ECO: ‘empowerment, capacity building and ownership’

Tijdens mijn verblijf in Luzira heb ik het boek ‘Kinderen van Afrika’ van Ton van der Lee gelezen (editie 2011). Van der Lee beschrijft hoe hij zijn eigen particuliere ontwikkelingsproject opzette in Mali. Er staan voor jullie (project) heel veel herkenbare dingen in. Eén van de meest interessante dingen vind ik het begrip ECO, in combinatie met een ‘exitstrategie’ – omdat je niet voor altijd als investeerder van je project kunt optreden.

Van der Lee beschrijft op pagina 48 en 49 hoe hij met het woord ‘exitstrategie’ in aanraking kwam. Hij belt met een vriend die voor Artsen Zonder Grenzen heeft gewerkt, die zegt:

“(…) Als je de mensen iets cadeau geeft, motiveer je ze niet. Daar maak je ze alleen maar afhankelijk door. (…) Zolang wij maar blijven uitdelen, prikkel je de mensen niet om zelf initiatieven te nemen. (…) Trouwens, heb je al nagedacht over je exitstrategie? Succes!”

Van der Lee ontwikkelde daarop zijn 3-stappenplan, dat veel goede aspecten bevat in het kader van een exitstrategie. Namelijk, ECO: ‘empowerment, capacity building and ownership’ (pagina 91).

• Empowerment: geef de mensen van het project het gevoel dat ze waardevol en nodig zijn. Dat geeft zelfvertrouwen en zo motiveer je ze om zelf initiatieven te nemen.
• Capacity building: stel de mensen in staat iets te leren en dat binnen het project toe te passen. “Alleen door overdracht van kennis en vaardigheden wordt een project duurzaam.”
• Ownership: de medewerkers moeten het gevoel krijgen dat het project hun eigendom is. Dat ontwikkelt onder andere motivatie, zodat jullie je op een gegeven moment eventueel kunnen terugtrekken.

In het boek worden een activiteitencentrum, een vissenkwekerij en een groentetuin opgericht, waar inkomsten uit kunnen worden gegenereerd. Dat werkt bij de Luzira Church of Uganda Primary School niet zo, omdat de inkomsten uit schoolgeld en geld van de overheid bestaat.